วางแผนตรวจสอบภายใน

แผนงานการตรวจสอบภายใน เรื่องสำคัญในการทำงานตรวจสอบ

ก่อนที่จะพูดถึงแผนงานขอย้ำเตือนอีกครั้งในบทบาทการทำหน้าที่ของผู้ตรวจสอบภายใน ในการดำเนินกิจกรรมการตรวจสอบภายในเกี่ยวกับ 1.การให้ความเชื่อมั่น (Assurance Services) และ 2.การให้คำปรึกษา (Consulting Services) เพื่อเพิ่มคุณค่าและปรับปรุงการดำเนินงานขององค์กร (Add Value and Improve an Organization’s Operations)  ผลของงานการตรวจสอบภายในจึงควรได้นำไปสู่การปรับปรุงประสิทธิผลของกระบวนการ (Improve the Effectiveness of Process) ด้านการกำกับดูแล การบริหารความเสี่ยงและการควบคุม 
และปัจจัยสำคัญซึ่งนำไปสู่ผลสำเร็จในการทำหน้าที่ของผู้ตรวจสอบภายในคือ แผนงานการตรวจสอบภายใน ที่จะพูดถึงในครั้งนี้นั่นเอง
ช่วงเวลาการจัดทำแผนสำหรับแผนงานการตรวจสอบภายใน ซึ่งผู้บริหารงานตรวจสอบภายในควรจะต้องมีการจัดทำ/ ทบทวนกันขึ้นใหม่ทุก ๆ ปีหรือแล้วแต่ละองค์กรที่นิยมปฏิบัติกัน อย่างเช่น องค์กร A มีการอนุมัติแผนการตรวจสอบเชิงกลยุทธ์ไว้ล่วงหน้าพร้อม ๆ กับแผนกลยุทธ์ขององค์กร 3-5 ปี  องค์กร B จะอนุมัติแผนเป็นแต่ละปีไป ซึ่งการอนุมัติแผนงานตรวจสอบในแต่ละรอบระยะเวลาของแผนงานตรวจสอบนั้นก็มีความแตกต่างกันของแต่ละองค์กร 
หน่วยงานราชการ องค์กรภาครัฐและรัฐวิสาหกิจต่าง ๆ : จะมีการอนุมัติแผนการตรวจสอบตามปีงบประมาณตั้งแต่เดือนกันยายนของทุก ๆ ปี บริษัททั่วไป หรือบริษัทมหาชนในตลาดหลักทรัพย์ :  จะมีการอนุมัติแผนงานตรวจสอบภายในส่วนใหญ่เป็นแต่ละปีไป ซึ่งช่วงเวลาของการอนุมัติขึ้นอยู่กับแต่ละบริษัทที่จะมีการปฏิบัติงานตรวจสอบภายโดยผู้ตรวจสอบภายในขององค์กรหรือผู้ตรวจสอบภายในจากภายนอก โดยส่วนใหญ่บริษัทมหาชนในตลาดหลักทรัพย์จะมีการอนุมัติแผนกันในช่วงของการประชุมคณะกรรมการ ในเดือนพฤศจิกายนหรือเดือนกุมภาพันธ์ของทุก ๆ ปี ขึ้นอยู่กับว่านโยบายของฝ่ายบริหารและคณะกรรมการของแต่ละที่ 
สำหรับช่วงเวลาอนุมัติแผนที่ดีและเหมาะสมสำหรับบริษัทมหาชนในตลาดหลักทรัพย์น่าจะทำในการประชุมคณะกรรมการเดือนพฤศจิกายนของทุก ๆ ปี (อนุมัติงบการเงินไตรมาส 3) เพื่อให้หน่วยงานตรวจสอบภายในมีแผนงานตรวจสอบภายใน ในการปฏิบัติหรือชี้นำแนวทางในการทำงานของผู้ตรวจสอบภายในของปีถัดไปไว้ล่วงหน้า
ขั้นตอนจัดทำแผนการตรวจสอบผู้บริหารงานตรวจสอบภายในจะต้องจัดทำแผนการตรวจสอบเพื่อปฏิบัติงานตรวจสอบให้เป็นไปตามบทบาทหน้าที่กิจกรรมการให้ความเชื่อมั่นและการให้คำปรึกษา โดยจัดทำขึ้นในลักษณะบนฐานความเสี่ยง (Risk -Based Audit Plan) เพื่อจัดลำดับความสำคัญของกิจกรรมการตรวจสอบภายในให้สอดคล้องกับเป้าหมายองค์กรดังนี้1) ปรึกษาหารือกับผู้บริหารระดับสูงและคณะกรรมการ เพื่อได้รับหรือทำความเข้าใจในกลยุทธ์ขององค์กร วัตถุประสงค์หลักต่าง ๆ ทางธุรกิจ ความเสี่ยงต่าง ๆ ที่เกี่ยวโยงและกระบวนการบริหารจัดการความเสี่ยง 2) พิจารณาผลบรรลุ-ไม่บรรลุ และอุปสรรคของการดำเนินงานที่ปรากฏ 3) ความเพียงพอและประสิทธิผลของระบบการควบคุมภายใน 4) อาจพิจารณานำประเด็นความเสี่ยงที่โลกให้ความสำคัญมาประกอบด้วย 5) พิจารณาจากปัจจัยดังกล่าวมากำหนดเป็นเรื่องที่ควรให้มีการตรวจสอบทั้งหมด (Audit Universe) และจัดลำดับความสำคัญในการเข้าปฏิบัติงานตรวจสอบตามโอกาสการเกิดความเสี่ยงและผลกระทบ 6) จัดสรรทรัพยากรการตรวจสอบและบุคลากรการปฏิบัติงานตรวจสอบให้เพียงพอและเหมาะสมตามลำดับความสำคัญของเรื่องที่ควรให้มีการตรวจสอบ (Audit Universe) 7) กำหนดทางเลือกอื่นในการปฏิบัติงานตรวจสอบให้เหมาะสม หากกรณีทรัพยากรการตรวจสอบที่มีอยู่จำกัดทั้งปริมาณและความรู้ความสามารถของผู้ตรวจสอบที่มี อาทิ  การเพิ่มจำนวนบุคลากร การเสริมศักยภาพและความสามารถ การใช้บริการงานตรวจสอบจากภายนอก การใช้กระบวนการอื่นที่มิใช่การตรวจสอบ เช่น การประชุมกลุ่มเพื่อการควบคุมตนเอง (CSA) เป็นต้น และการพิจารณาปรับลดงานตรวจสอบในเรื่องที่มีลำดับความสำคัญน้อย 8) นำเสนอฝ่ายบริหารระดับสูงและคณะกรรมการบริษัทอนุมัติเป็นแผนงานเพื่อการตรวจสอบประจำปี (Audit Annual Plan) 9) จัดทำแผนงานเพื่อการตรวจสอบประจำปี (Audit Annual Plan) ที่จะประกอบไปด้วย ก) รายการของงานตรวจสอบที่เสนอ โดยระบุว่าเป็นงานการให้ความเชื่อมั่นหรือการให้คำปรึกษา ข) เหตุผลของการเลือกงานตรวจสอบนั้น ๆ ค) วัตถุประสงค์และขอบเขตของแต่ละงานตรวจสอบที่เสนอ ง) อื่น ๆ 10) นำแผนงานเพื่อการตรวจสอบประจำปี (Audit Annual Plan) ไปจัดทำแผนงานภารกิจการตรวจสอบ (Audit Engagement Plan) เพื่อใช้ในการปฏิบัติงานตรวจสอบแต่ละเรื่องให้บรรลุผลสำเร็จตามแผนงานตรวจสอบประจำปีต่อไป
ประโยชน์ของแผนงานการตรวจสอบการมีแผนงานเพื่อการตรวจสอบประจำปี (Audit Annual Plan) จะส่งผลให้
ผลภายในทีม : ทีมงานตรวจสอบภายในมีความพร้อมก่อนที่จะมีการปฏิบัติภารกิจงานตรวจสอบภายในสำหรับศักราชใหม่ ในการจัดเตรียมบุคลากรการตรวจสอบ ทั้งเรื่องอัตรากำลังคน ประสบการณ์ ความรู้ ทักษะและความสามารถเฉพาะอื่น ๆ ที่จำเป็น การฝึกอบรมเพื่อพัฒนาทักษะของบุคลากรที่จะไปปฏิบัติงานตรวจสอบตามที่ภาระกิจที่ได้รับมอบหมาย และได้การซักซ้อมความเข้าในเรื่องที่ตรวจสอบ วัตถุประสงค์ เป้าหมายการตรวจสอบ เตรียมข้อมูลการวิเคราะห์ การประเมินความเสี่ยงและการควบคุมก่อนจัดทำแนวทางการตรวจสอบ (Audit Program) ไว้ล่วงหน้า ช่วยให้ทีมงานตรวจสอบที่รับผิดชอบแต่ละภาระกิจการตรวจสอบมีความพร้อมก่อนการเข้าปฏิบัติงาน ซึ่งจะส่งผลต่อขวัญ กำลังใจ และพลังในการปฏิบัติงานยิ่งขึ้น 
ผลภายนอกทีม :  งานตรวจสอบแต่ละครั้งนั้นก็ย่อมเป็นที่รู้อยู่แล้วว่า ผู้รับการตรวจสอบก็เป็นหน่วยงานหรือเป็นผู้บริหารคนเดิม ๆ ที่เราได้เคยมีการตรวจสอบกันมาอยู่แล้ว หากผู้ตรวจสอบมีข้อมูลเพียงพอเพื่อนำไปแลกเปลี่ยนความรู้และการพูดคุยกับฝ่ายบริหาร/ผู้รับการตรวจสอบก่อนการปฏิบัติงานตรวจสอบ เกี่ยวกับวัตถุประสงค์การดำเนินงาน ความเสี่ยง การบริหารจัดการและการควบคุม รวมทั้งโอกาส/ความเป็นไปได้ ซึ่งการปรับปรุงพัฒนากระบวนการควบคุมภายใน การบริหารจัดการความเสี่ยงและกระบวนการกำกับดูแล จะทำให้ผู้รับการตรวจเกิดความเชื่อถือและเชื่อมั่นในทีมงานตรวจสอบภายในมากยิ่งขึ้น ซึ่งเป็นผลมาจากการที่ได้มีการเตรียมงานหรือเตรียมความพร้อมในการปฏิบัติภารกิจงานตรวจสอบมาเป็นอย่างดี
อย่างไรก็ดีแผนงานเพื่อการตรวจสอบประจำปี (Audit Annual Plan) ที่ได้จัดทำและอนุมัติไว้เรียบร้อยแล้วนั้น ผู้บริหารงานตรวจสอบต้องสอบทานและปรับแก้แผนตามความจำเป็น เพื่อให้ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงทางธุรกิจ ความเสี่ยง การปฏิบัติงาน โครงการ ระบบและวิธีการควบคุมต่าง ๆ ขององค์กรด้วยนะครับ 
หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ในการทบทวนแผนการตรวจสอบประจำปีของบริษัทท่านในช่วงครึ่งปีหลังนี้นะครับ

เรื่องโดย : คุณศักดิ์ศรี อำพวัน ที่ปรึกษาและนักวิชาชีพตรวจสอบอาวุโส (ธรรมนิติ)

หนังสืออ้างอิง : IPPF & IG

...................................................................
บริษัท เอ.เอ็ม.ที. ออดิท กรุ๊ป จำกัด 
ให้บริการด้านตรวจสอบบัญชี และตรวจสอบภายใน (Audit & Assurance Services)
ข้อมูลบริษัทฯ https://www.amtaudit.com Level 18 Park Ventures Ecoplex, 
(BTS Plonechit Exit5)
57 Wireless Road, Lumpini, Pathumwan, Bangkok 10330
Office : 02-309-3550 and 02-184-1846
fax : 02-115-1486 
ID Line : @amtaudit